หลักการเลือกซื้ออาหาร

หลักการเลือกซื้ออาหาร
วัตถุดิบที่จะนำมาใช้ในการประกอบอาหารมีหลายประเภททั้งอาหารสดอาหารแห้งอาหารกระป๋องการเลือกซื้ออาหารเพื่อให้ได้ของที่มีคุณภาพมีคุณค่าทางโภชนาการคุ้มค่ากับจำนวนเงินที่จ่ายไปควรยึดหลักในการพิจารณาดังนี้

งบประมาณ ควรเลือกซื้ออาหารตามงบประมาณที่มีอยู่ อาหารบางอย่างราคาอาหารบางอย่างราคาถูกแต่ให้คุณค่าทางโภชนาการสูงหรือเลือกไช้อาหารที่ทดแทนกันได้

ฤดูกาล  การเลือกซื้ออาหารตามฤดูกาลจะได้ของสดเพราะมีปริมาณให้เลือกมากราคาจะถูกกว่าซื้อนอกฤดูกาลหรือซื้อผลไม้ในท้องถิ่นที่มีทุกฤดูกาล

ปริมาณ ถ้าซื้ออาหารจำนวนมากจะถูกกว่าการซื้อปลีก

คุณค่าทางอาหาร เลือกซื้ออาหารสดหลายๆอย่าให้ครบถ้วนตามอาหารหลัก 5 หมู่เพื่อให้สมาชิกในครอบครัวได้รับประทานอาหารที่หลากหลายและได้คุณค่าทางโภชนาการครบถ้วนควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีสารพิษสะสมหรืออาหารที่มีการแปรรูปมากเกินไป

แหล่งซื้อ ก่อนซื้อควรศึกษาเปรียบเทียบราคาของแต่ละท้องตลาด และเลือกซื้อจากแหล่งที่ใกล้บ้าน ซื้อที่แหล่งผลิตหรือร้านค้าที่เคยซื้อประจำ ถ้าซื้ออาหารจำนวนมากควรซื้อจากร้านขายส่งเพราะจะได้ซื้อในราคาที่ถูกกว่าร้านขายปลีก

ความนิยมของผู้รับประทาน ควรจัดอาหารให้เหมาะสมกับกลุ่มคนโดยเฉพาะครอบครัวซึ่งมีสมาชิกอยู่รวมกันมีความแตกต่างกันในแต่ละบุคคลควรเลือกซื้อวัตถุดิบสำหรับนำไปประกอบอาหารให้เหมาะสมเพื่อให้สมาชิกทุกคนรับประทานอาหารได้

เลือกซื้ออาหารที่มีคุณภาพดี ควรเลือกซื้ออาหารที่มีลักษณะดีเช่นอาหารต้องสดใหม่และสดจริงอาหารแห้งไม่ควรมีเชื้อราหรือส่วนเน่าเสียปะปน  นอกจากหลักการเลือกซื้ออาหารทั้ง 7 ข้อแล้วกระทรวงสาธารณสุขได้จัดทำและพัฒนาสัญลักษณ์แห่งความปลอดภัยให้ผู้บริโภคใช้เป็นข้อสังเกตและมั่นใจในการเลือกซื้อสินค้าและบริโภคอาหารจากแหล่งที่ซื้อหรือผู้ประกอบการที่ผ่านการตรวจสอบว่าผ่านเกณฑ์ที่กำหนดซึ่งติดแสดงที่ร้านหรือที่ผลิตภัณฑ์ซึ่งมีอยู่ 3 แบบคือ

อาหารปลอดภัย Food saf ty
อาหารสะอาดรสชาติอร่อย Clean Food Good Taste
อาหารแปรรูป

การเลือกซื้ออาหารสด

เนื้อหมู เนื้อหมูที่ดีจะต้องมีสีชมพูมันสีขาวไม่มีพยาธิเม็ดสาคูแทรกตามเนื้อ ถ้าเป็นหมูสามชั้นหนังต้องเกลี้ยงบาง 

เป็ดหรือไก่ เป็ดหรือไก่ที่ดีมีลักษณะผิวตึงไม่เห*่ยวย่นไม่ซีดหรือมีจ้ำเขียวๆทั่วไปโดยเฉพาะตรงใต้ปีก ขา ตรงลำคอที่ต่อกับลำตัวตั้งไม่มีสีคล้ำลูกตาไม่ลึกบุ๋ม และต้องไม่มีกลิ่นเหม็น

กุ้ง กุ้งที่สดหัวจะติดกับตัวแน่นตาใสตัวใสมีสีธรรมชาติเนื้อแน่นไม่นิ่มเปลือกสดเห็นสีแดงของมันกุ้งชัดเจนไม่มีกลิ่นเหม็นแต่ถ้ากุ้งไม่สดหัวจะหลุดและมีกลิ่นเหม็น

หอย หอยที่สดเปลือกต้องหุบแน่น เมื่อไหร่ทิ้งไว้เปลือกหอยจะอ้าออกและหุบได้อย่างสนิทถ้าเป็นหอยที่แกะเปลือกออกจนหมดแล้วเนื้อหอยต้องมีสีสดน้ำที่แช่ไม่มีเมือกไม่มีกลิ่นเหม็น

ปลา ปลาน้ำจืดและปลาน้ำเค็มต้องไม่มีกลิ่นเหม็นตาใสเปิดโตเต็มที่ไม่ลึกโบ๋หรือขุ่นเป็นสีเทา เป็ดปลาเป็นมันแนบกับหนังและติดแน่นสดใสไม่แห้งไม่มีเมือกบริเวณใต้ท้อง ไส้ไม่ทะลักออกมาถ้าใช้นิ้วกดลงไปบนเนื้อปลาจะต้องไม่เป็นรอยบุ๋มอยู่นานถ้านำไปลอยน้ำปลาจะจมลงก้นอ่างปลาที่แล่เนื้อแล้วต้องไม่มีสีเขียว

ผักและผลไม้สด
ผักและผลไม้สดเป็นอาหารหลักประเภทหนึ่งที่ทุกคนควรจะรับประทานเนื่องจากให้คุณค่าทางโภชนาการทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารครบถ้วนปัจจุบันเกษตรกรมักใช้สารเคมีจำนวนมากเพื่อเร่งผลผลิตบำรุงต้นพืชและปราบศัตรูพืชสารเคมีเหล่านี้จะตกค้างตามพืชผลต่างๆ
 การเลือกซื้ออาหารแห้ง อาหารแห้งสามารถเก็บไว้ได้นานถ้าสามารถซื้อจำนวนมากจากร้านขายส่งได้จะราคาถูกกว่าซื้อปลีกควรพิจารณาคุณภาพของอาหารก่อนตัดสินใจซื้อดังนี้

ข้าวสาร ควรเลือกที่ไม่มีเศษผงปะปน มีเม็ดข้าวหักปนอยู่น้อยปัจจุบันข้าวสารบรรจุถุงขนาด 1 ถึง 5 กิโลกรัมสะอาดและสะดวกในการเลือกซื้อและขนย้ายถ้าเลือกซื้อข้าวซ้อมมือมาบริโภคจะได้รับผลประโยชน์เพิ่มขึ้น

หัวหอมแดง ควรเลือกหัวที่มีก้านแห้งติดอยู่จะเก็บไว้ได้นาน

พริกแห้ง ควรเลือกเม็ดพริกที่มีสีแดงเข้มไม่ดำคล้ำแห้งสนิทตรวจสอบได้โดยหักดูที่ขั้วพริกจะเปราะไม่เหนียวพริกเป็นมันเงาไม่มีเชื้อราไม่มีรอยแมลงแทะไม่มีกลิ่นอับ

แป้ง ควรเลือกชนิดที่ผงแป้งสีขาวเนื้อละเอียดไม่จับตัวเป็นก้อนไม่มีกลิ่นอับไม่มีตัวมอดฝุ่นผงหรือเชื้อราถุงแป้งอยู่ในสภาพเรียบร้อย

การเลือกซื้ออาหารกระป๋อง

1 มีฉลากบอกรายละเอียดเกี่ยวกับชื่ออาหารสถานที่ตั้งข้อมูลผู้ผลิตวันเดือนปีที่ผลิตหรือวันหมดอายุน้ำหนักสุทธิ ติดอยู่ข้าง ภาชนะ รวมทั้งอาหารกระป๋องต้องมี เครื่อง หมายรับรองคุณภาพ อ.ย
2 ตัวกระป๋องต้องเรียกฝากระป๋องทั้งสองด้านอยู่ในสภาพดีไม่มีรอยบุบหรือโป่งพอง
3 ตัวกระป๋องไม่มีสนิมหรือจุดสีดำ
4 เมื่อเปิดกระป๋องจะต้องได้ยินเสียงลมเข้าไปในกระป๋องเพื่อแทนที่สูญญากาศทันที
 5 เมื่อเปิดกระป๋องแล้วควรตรวจสอบสภาพของอาหารว่าทุกขลักษณะหรือไม่ไม่เป็นฟองและรถไม่เปลี่ยนจากที่เคยบริโภค

การเลือกซื้อนม นมเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการเหมาะกับผู้บริโภคทุกวัยผลิตภัณฑ์จากนมมีมากมายผู้บริโภคควรมีความรู้เพื่อเลือกซื้อผลิตภัณฑ์นมให้ตรงกับความต้องการและมีคุณภาพตามมาตรฐาน เหมาะแก่การบริโภค

การเลือกซื้อเครื่องปรุงรสอาหาร
การเลือกซื้อเครื่องปรุงรสอาหารไม่ว่าจะเป็นน้ำส้มสายชูน้ำปลาชนิดต่างๆเพื่อเพิ่มรสชาติให้กับอาหารตามต้องการควรคำนึงถึงความสะอาดปลอดภัยได้มาตรฐานควรสังเกตจากลักษณะทั่วไป 
ดังนี้ 1 ภาชนะบรรจุต้องสะอาดปิดสนิทไม่ทำจากวัสดุที่เป็นพิษหรือถูกกัดกร่อนได้ง่าย
 2 ถ้าเป็นอาหารกระป๋องต้องอยู่ในสภาพที่ดีเรียบทั้งฝาและก้นกระป๋องไม่บวมหรือสนิมเกาะ
3 มีฉลากที่แสดงชื่อของเครื่องปรุงรสอาหารส่วนผสมน้ำหนักสุทธิปริมาณสุทธิหรือเครื่องหมายอยมอกชื่อสถานที่ผลิตวันที่ผลิตวันหมดอายุ
4 สภาพอาหารต้องสะอาดไม่มีตกตะกอนผิดปกติสีไม่เปลี่ยนจากเดิม
5 ไม่ควรซื้อเครื่องปรุงรสที่แบ่งขายเพราะเสี่ยงอันตรายจากสารเคมีที่ใช้ปลอมปนและสิ่งปนเปื้อนจากภาชนะที่ไม่สะอาด

การเลือกซื้ออาหารพร้อมปรุง
อาหารพร้อมปรุง เป็นอาหารสดประกอบด้วยผักเนื้อสัตว์และเครื่องปรุงที่เตรียมไว้พร้อมที่จะนำมาปรุงเพื่อรับประทานอาหารได้ทันทีจัดไว้เป็นชุดบรรจุหีบห่อในภาชนะต่างๆเช่นถาดกล่องจัดไว้ให้ดูน่ารับประทานมีขายตามห้างสรรพสินค้าทั่วไปเหมาะสำหรับแม่บ้านที่มีเวลาน้อยไม่สะดวกในการเตรียมอาหารด้วยตนเองมักจะซื้ออาหารถุงปรุงสำเร็จรูปหรืออาหารพร้อมปรุงแต่บางครั้งอาหารพร้อมปรุงเหล่านี้อาจก่อให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพของผู้บริโภคเพราะอาหารไม่สะอาดไม่โสดหรือเน่าเสียฉะนั้นการเลือกซื้ออาหารพร้อมปรุงมาบริโภคควรสังเกตให้ดี ก่อนนำบริโภคทุกครั้ง


การเก็บรักษาอาหาร
อาหารแต่ละชนิดมีคุณค่าลักษณะแตกต่างกันออกไปบางอย่างสามารถเก็บไว้ได้นานบางอย่างเน่าเสียเร็วเนื่องจากสิ่งแวดล้อมเช่นจุลินทรีย์ในอากาศเป็นตัวทำให้เนื้อสัตว์บูดเน่าความชื้นในอากาศน้อยเร่งทำให้น้ำหนักระเหยออกไปเร็วขึ้นจนทำให้ปากเหวดังนั้นจึงควรเก็บรักษาอาหารต่างๆให้คงสภาพได้นานที่สุด

การเตรียมอาหารการประกอบอาหารอย่างสงวนคุณภาพ
การเตรียมการประกอบอาหารที่ถูกวิธีช่วยให้สมาชิกในครอบครัวได้รับประทานอาหารที่สดสะอาดปลอดภัยรสชาติดีสงวนคุณค่าทางโภชนาการที่มีอยู่ในอาหารใดมากที่สุดขั้นตอนการประกอบอาหารมีด้วยการ 3 ขั้นตอนคือขั้นเตรียมขั้นประกอบอาหารและขั้นทำความสะอาดซึ่งมีรายละเอียดดังนี้

การเตรียมอาหาร หมายถึง วิธีการทุกอย่างที่จะทำให้อาหารสะอาด รับประทานง่าย สะดวกต่อการหุงต้ม และพร้อมบริโภคได้ทั้งดิบและสุกควรเลือกใช้วิธีการเตรียมให้เหมาะสมกับชนิดของวัตถุดิบและการประกอบอาหารเช่นการแกะขูดคว้านซอยเด็ดตัดทุกอุปกรณ์ล้างหั่นรวมถึงการเตรียมตัวของผู้ประกอบอาหารให้พร้อมโดยศึกษาหรือทบทวนเกี่ยวกับส่วนผสมเทคนิคและวิธีปรุงอาหารชนิดนั้นๆเพื่อให้อาหารที่ปรุงสำเร็จ มีลักษณะ น่ารับประทาน

การเตรียมอุปกรณ์ที่ใช้ในการประกอบอาหาร
เพื่อให้การประกอบอาหารในแต่ละครั้งสะดวกรวดเร็วและปลอดภัยเสร็จทันภายในเวลาที่กำหนดซึ่งมีวิธีการปฏิบัติดังนี้

1 สำรวจและเตรียมอุปกรณ์ให้เหมาะสมกับประเภทอาหารในแต่ละครั้ง
2 ทำความสะอาดสำรวจอุปกรณ์ที่อยู่ในสภาพที่สามารถใช้งานได้อย่างปลอดภัย
3 ก่อนนำเครื่องมาต้องตรวจ สอบความสะอาดมีสภาพดีไม่แตกร้าวไม่ขึ้นราเขียงและมีดต้องแยกใช้ระหว่างอาหารสุกอาหารดิบ
4 เตรียมจานชามสำหรับใส่อาหารที่ปรุงเสร็จให้มีจำนวนเท่ากับรายการอาหารในแต่ละมื้อ

เตรียมเครื่องปรุงสำหรับรายการอาหารที่จะประกอบในแต่ละครั้ง
ซึ่งรายการอาหารแต่ละรายการใช้เครื่องปรุงที่แตกต่างกันและของสดของแห้งศึกษาและเตรียมเครื่องปรุงอย่างถูกวิธีก่อนที่จะประกอบอาหารจะช่วยสงวนคุณค่าทางโภชนาการที่มีอยู่ในอาหารนั้นได้


ขั้นตอนการประกสอบอาหาร

การประกอบอาหารหมายถึงวิธี ต่างๆที่ทำให้อาหารพร้อมที่จะรับประทานได้เช่นยำปลาร้าตุ๋นต้มนึ่งผัดทอดโดยคำนึงถึงการสงวนคุณค่าทางโภชนาการไว้ให้มากที่สุดอาหารต้องสะอาดปลอดภัยและมีรสชาติดี ในการประกอบอาหารควรจะปฏิบัติอย่างเป็นขั้นตอนจัดเรียงลำดับการประกอบอาหารเพื่อให้ทำงานต่อเนื่องประหยัดเวลาและทรัพยากรเช่นอาหารมื้อเย็นมีข้าวสวยผัดกระเพราไก่ไข่เจียวหมูสับแกงจืดตำลึงถ้ามีอุปกรณ์พร้อมให้หุงข้าวเป็นลำดับแรกลงมือประกอบอาหารได้มากกว่า 1 อย่างในเวลาเดียวเช่นในขณะต้มน้ำเพื่อทำแกงจืดสามารถทอดไข่เจียวและผัดกระเพรา เมื่อนั้นแกงจืดเดือดจึงใส่ตำลึงอาหารทุกอย่างจะเสร็จในเวลาใกล้เคียงกันหรือถ้ามีเครื่องใช้ในครัวไม่พร้อมเช่นมีเตาแก๊สชนิดเดียวหัวเดียวและมีกระทะก้นลึกสำหรับประกอบอาหารเพียงใบเดียวผู้ประกอบอาหารต้องรู้จักวางแผนประกอบอาหารที่ล้างกระทะน้อยที่สุดเพื่อประหยัดเวลาประหยัดน้ำ


ขั้นทำความสะอาดและเก็บภาชนะอุปกรณ์

หลังจากประกอบอาหารหรือรับประทานอาหารเสร็จควรรีบทำความสะอาดภาชนะที่ใช้ทันทีเพื่อมิให้เป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค
1 แยกประเภทของภาชนะและอุปกรณ์เพื่อลำดับขั้นตอนการทำความสะอาดและมีให้ปะปนกัน
2 กวาดเศษอาหารที่อยู่ในภาชนะลงถังขยะให้หมดถ้าภาชนะมีคราบไขมันติดอยู่ควรใช้กระดาษซับคราบมันออกไปก่อนแล้วล้างด้วยน้ำเปล่า
3 ล้างด้วยน้ำผสมน้ำยาล้างจานเพื่อขจัดคราบสกปรกโดยใช้ฟองน้ำหรือฝอยขัด
4 ล้างออกด้วยน้ำสะอาดอย่างน้อย 2 ครั้ง


การจัดตกแต่งอาหารอย่างง่าย
การจัดอาหารให้สวยงามช่วยให้อาหารมองดูน่ารับประทานมากยิ่งขึ้นนับว่าเป็นอาหารตาซึ่งช่วยสร้างบรรยากาศในการรับประทานอาหารให้มีความสุขมากขึ้นการ ทำให้อาหารสวยงามน่ารับประทานทำได้หลายวิธีตั้งแต่วิธีที่ง่ายที่สุดคือการจัดอาหารใส่ภาชนะให้น่ารับประทานโดยไม่ใช้สิ่งตกแต่งเพิ่มเติมจนกระทั่งถึงวิธีตกแต่งอาหาร ด้วยงานแกะสลัก อย่างวิจิตรบรรจง

หลักการจัดและตกแต่งอาหารในชีวิตประจำวัน
1 สามารถปฏิบัติได้อย่างง่ายสะดวกรวดเร็ว
2 มีความสะอาดปลอดภัยไม่มีสิ่งปนเปื้อนลงในอาหาร
3 สงวนคุณค่าทางโภชนาการไว้ให้มากที่สุด
4 ประหยัดวัสดุ เวลา และแรงงาน
5 รูปแบบการจัดอาหารสวยงามเหมาะสมกับวัย..

การจัดและตกแต่งอาหารในชีวิตประจำวัน
การจัดอาหารในแต่ละมื้อนั้นไม่จำเป็นต้องใช้วิธีตกแต่งอาหารทุกจานอาจเลือกใช้วิธีจัดบ้านตกแต่งบ้านเพื่อให้เหมาะสมกับเวลาที่มีอยู่ซึ่งสามารถปฏิบัติได้หลากหลายขั้นตอนดังนี้
1 ขั้นเตรียมวัตถุดิบให้สวยงามก่อน.
2 วิธีจัดหรือตกแต่งให้สวยงามหลังปลุง
 จัดการอาหาร จัดและตกแต่งอาหาร
 ตัวอย่างการจัดและตกแต่งอาหาร